Jak kupić sprzęt za 3 tysiące złotych, wydając tylko 40 złotych? To proste – zamiast piekarnika z funkcją pary wystarczy zaopatrzyć się w najprostszy garnek rzymski. Garnek rzymski to gliniane naczynie do zapiekania. Można w nim piec mięsa, ryby, warzywne zapiekanki i – to, co lubię najbardziej, czyli – chleby.

Dlaczego garnek rzymski?

Przede wszystkim – jest tani. Mój 4-litrowy garnek rzymski kosztował niewiele ponad 40 złotych. Oczywiście można wyszukać cudownie zdobione garnki w wyższej cenie, ale oprócz wyglądu nie będą się one różnić niczym od tych najprostszych. Choć moim zdaniem nawet te tanie mają swój urok.

Gliniany garnek przed pieczeniem zawsze namaczamy. Kiedy temperatura w piekarniku rośnie, woda w postaci pary wodnej jest uwalniana i przenika do potrawy. Dzięki temu uzyskujemy efekt jak podczas używania piekarnika z funkcją pary. Co to daje? Dania nie wysychają, a wypieczony chleb ma miękki miąższ i idealnie chrupiącą skórkę. Na przykład taką, jak przedstawiony poniżej chleb pszenny z ziarnami. Dodatkowo glina wzmacnia zapachy przypraw i pieczonych potraw – najpierw je absorbuje, a potem uwalnia w czasie pieczenia. Między innymi dlatego nie należy używać jednego garnka do pieczenia chlebów i ryb, ale o tym później.

Dbających o linię ucieszy fakt, że do pieczenia w garnku rzymskim w zasadzie nie używamy tłuszczu. Dania zapiekane w glinie nie przypalają się, a z mięs wytapia się naturalny tłuszcz, który tworzy aromatyczny sos.

Jaki garnek rzymski wybrać?

Przed zakupem garnka rzymskiego musicie podjąć decyzję w dwóch kwestiach:

jak duży garnek jest Wam potrzebny,

czy wybrać garnek emaliowany, czy surowy.

Jeśli będziecie używać garnka rzymskiego do przygotowywania obiadów, dostosujcie jego rozmiar do liczebności Waszej rodziny. Dla naszej piątki garnek 4-litrowy jest dobry przy robieniu zapiekanki warzywnej, która będzie dodatkiem do obiadu albo do grilla, ale jako naczynie na mięso jest zdecydowanie za mały. Do mięs obiadowych wybrałabym garnek rzymski 6- albo nawet 8-litrowy.

W garnku 4-litrowym upieczecie 1,5-kilowy bochenek chleba. To naprawdę spora porcja. Jeśli nie musicie żywić pułku wojska, taka objętość w zupełności wystarczy do wypieku pieczywa.

Możecie też kupić całkiem małe naczynia i zapiekać w nich pojedyncze porcje. Wtedy dodatkowo garnek będzie pełnił funkcję ozdobnego naczynia. Najmniejsze garnki, jakie widziałam, miały 0,7 litra i kosztowały kilkanaście złotych. Tylko uważajcie przy serwowaniu w nim dań – garnki rzymskie są bardzo delikatne!

Garnki emaliowane, czyli – inaczej mówiąc – garnki z glazurą, rozpoznacie po tym, że błyszczą się w środku. Są równie dobre jak garnki surowe, a w niektórych aspektach nawet wygodniejsze:

garnki rzymskie z glazurą łatwiej doczyścić – można je myć niewielką ilością detergentu,

zapachy nie wsiąkają w garnek rzymski z glazurą.

Dzięki temu drugiemu aspektowi ten sam garnek emaliowany możecie wykorzystać do pieczenia chleba i ryby. W przypadku garnków surowych jest to niemożliwe – zapach ryby wsiąknie w glinę i będzie się uwalniał przy kolejnych wypiekach. Z drugiej strony – właśnie to pochłanianie zapachów sprawia, że dania są tak aromatyczne. Dlatego ja mimo wszystko wybieram garnki bez glazury – takie widzicie na wszystkich zdjęciach w tym tekście.

Uwaga! Piekąc chleb w garnku bez glazury, dobrze jest natłuścić naczynie wewnątrz olejem i wysypać otrębami albo bułką tartą, żeby pieczywo nie przywierało do ścianek. Powyżej widać, jak kawałek chleba został na brzegu niedokładnie natłuszczonej pokrywki.

4 zasady użytkowania garnków rzymskich

Po pierwsze – czyszczenie

Garnki z glazurą myjemy przy użyciu niewielkiej ilości detergentu. Ale w przypadku garnków surowych do mycia używamy wyłącznie wody! Garnek po pieczeniu trzeba namoczyć, a potem zdrapać resztki jedzenia ze ścianek gąbką. W przeciwnym razie detergenty wsiąkną w ścianki naczynia i będą się uwalniać w trakcie pieczenia.

Po drugie – namaczanie

Przed pieczeniem garnek rzymski należy zalać wodą – i to zarówno jego dolną część, jak i pokrywkę. Są różne metody, ja zazwyczaj zalewam naczynie do 1/2 lub 3/4 wysokości. Garnek powinien się namaczać minimum 15 minut. Potem wylewamy wodę i osuszamy garnek ręcznikiem papierowym. Dzięki namaczaniu garnek nie pęknie w wysokiej temperaturze, a dodatkowo uwolni parę wodną w czasie pieczenia.

Po trzecie – temperatura

Garnki są bardzo wrażliwe na zmiany temperatury, dlatego zawsze wkładamy je go zimnego piekarnika. Dopiero wtedy włączamy nagrzewanie. Po wyjęciu z pieca garnek stawiamy na drewnianej desce albo ściereczce, nigdy na zimnym (np. marmurowym) podłożu – jeśli pęknie, będzie do wyrzucenia.

Czas, jaki garnek spędza w nagrzewającym się piekarniku, trzeba wkalkulować w czas pieczenia potrawy. W przypadku chleba wkładam garnek rzymski z ciastem do pieca w połowie drugiego wyrastania. Mój piekarnik nagrzewa się do temperatury 200 stopni przez około 10-15 minut, a że drugie wyrastanie chleba trwa pół godziny, to wkładam go do piekarnika po 15 minutach. Kiedy piec osiągnie wymaganą temperaturę, dalej postępuję według przepisu.

Mięsa można piec w garnku rzymskim w niższych temperaturach, np. około 160 stopni. Trzeba je wtedy trzymać w piecu dłużej, ale dzięki glinie i parze na pewno nie wyschną. Będą za to idealnie kruche. Jeśli jeszcze nigdy nie próbowaliście wolno pieczonej wieprzowiny pulled pork – musicie to natychmiast nadrobić.

Po czwarte – pokrywka

Jej używanie nie jest obowiązkowe, ale dania pieczone w garnku rzymskim pod przykryciem są o wiele bardziej soczyste i smaczniejsze. Jeśli przygotowujecie zapiekankę albo chleb, na ostatnie 10-15 minut możecie zdjąć pokrywkę, żeby skórka lub wierzch potrawy zarumieniły się.

Podsumowanie

To już wszystko, co musicie wiedzieć o garnku rzymskim. Pamiętajcie, by:

1. nie mieszać aromatów (chyba że macie garnek emaliowany),
2. nie używać detergentów do mycia (lub stosować niewielką ich ilość w przypadku garnka z glazurą),
3. zawsze namaczać garnek przed pieczeniem,
4. wkładać go do zimnego piekarnika.

Jeśli będziecie się stosować do tych kilku zasad, garnek odwdzięczy się Wam, dając soczyste potrawy i idealnie chrupiące pieczywo. Tego po prostu trzeba spróbować!

Tekst pisałam na podstawie własnych doświadczeń z garnkiem rzymskim i książki Ewy Hangel Garnek rzymski. 80 zdrowych i pysznych przepisów od Wydawnictwa Studio Emka.